BELLI indicendi ac gerendi ritus

BELLI indicendi ac gerendi ritus

Romani, ut inquit Varro bella et tarde, et nullâ licentiâ suscipiebant, et quod bellum nullum nisi pium putabant geri oportere, prinsquam indicerent

bellum iis, a quibus iniurias factas seiebant, Faeciales legatos res repetitum mittebant quatuor, qui, si postulata, impertrâsient, foedus cum iis feriebant: sin minus, re deliberatâ bellum indicebant; qui ritus Clarigatio vocabatur, et a Dinoysio Halicarn. l. 2 sic describitur: Faecialium, inquit, unus quispiam electus a Collegio, veste augustiore, suisque in signis verendus, ad infestorum hominum agrum profectus, cum primum fines eorum attigit, Iovem coeterosque Deos invocans, restatur a Romanis se venire, iusque suum petere. Deinde iuratus ire se ad iniustam civitarem, et si quid mentiretur, seque suosque cives exsecratus, intra fines ingreditur, et quem primum obvium nactus est, eum testatur, et repetitis eisdem precibus etque exsecrationibus, ad urbem pergit. Quam prinsquam ingrediatur, vel portae custodem, vel primum quemque in porta obvium similiter testatus, ad forum procedit, ibique stans Magistratibus adventus sui causam indicat, semper iusiurandum et imprecationes adiciens. Tum si damnatos auctores iniuriae acceperit, abducens cos amicus, ipse ab amicis discedit. Quod si tempus ad deliberandum peterent, post decem dies revertebatur, idque aliquando tertio. Elapsis autem triginta diebus, si non impetraret ius suum, obtestatus Superos atque Inseros discedebat, hoc tantum praefatus, super ea re populum Romanum per otium deliberaturum. Deinde assumptis coeteris Faecialibus Senatui renuntiabat, omnia se rite exsequutum et si velint bellum decernere, licere id illis per Deos, etc. Liv. l. 1. c. 32. hunc morem ab Aequicolis desumptum, ab Anco Martio Romae primum institutum, atque a posteris etiam religiose observatum fuisse, refert. Additque Legatum (Faecialem intelligit) ubi ad fines eorum venit, unde res repetuntur, capite velatô (filô lanae) Audi Iuppiter, precatum esse, audite fines, audiat fas. Ego sum publicus nuntius populi Rom. iuste pieque legatus venio, verbisque meis fides sit. Deinde pergendo, Iovem testem fecisse, si ego iniuste, impieque illos homines illasque res dedi et Populo Romano mihique exposco, tum Patriae compotem me numquam sinas esse: sic fines supra scandîsse, etc. Porro idem diebus tribus et triginta (tot enim sollemnes) peractis, bellum ita a Faeciali indictum esse, ibid. narrat: Audi Iuppiter, et tu Iuno, Quirine, Diique omnes caelestes, vasque terrestres, vosque inferni avilite. Ego vos testor, Populum illum iniustum esse, neque ius persolvere, sed de istis rebus in Patria maiores natu consutemus, quô pactô ius nostrum adipiscamur: Quum dein bellum decretum, hastam in fives hostium Faecialis immisisse, apud eundem memoratur, ut et Aul. Gellium l. 16. c. 4. his fere verbis: Quod populus Hermundulus, hominesque populi Hermunduli adversus Populum Romanum bellum fecêre, deliquêre, quodque populus Rom. cum populo Hermundulo, hominibusque Hermundulis bellum iussit: ob eam rem ego populusque Rom. populo Hermundulo hominibusque Hermundulis bellum indico facioque. Alii a Faeciali, bellum denuntiante, arietem in hosticum emissum esse scribunt; quô indicare voluisse Romanos, hostilem agrum brevi gregibus Rom. populi in pascua esse cessurum, unde Proverb. Arietem emisit, etc. Idem fere de Atheniensibus legimus, a quibus per Legatum vel telô, vel ariete in agrum hostilem, ut ipsam potius eivitatem inimicam emissô, signisicatum esse μηλόβοτον αὐτῶν την` οὐσίαν ἔσεςθαι καὶ την` πόλιν, non agrum modo, sed civitatem,

ubi homines prius habitabant, in gregum suorum pascua convertendam esse, legimus apud Diogenianum. Bellô dein decretô superstitiosâ admodum sollicitudine, ad illud se praeparârunt; sacrificando Diis, quo de ritu vide Keuchenium ad Annibalem Nepotis c. 2. Vates consulendo, et antiqua quoque Oracula, quae civitati suae, diversis tem potibus, contigêre, evolvendo. Postea ad Iudaeorum, Latinorum, Persarum, aliarumque gentium morem, Diis suis insigne quiddam devoverunt, si victoriam essent consecuti; hostium nempe decimas Apollini, vel aliud quiddam non minoris pretii, tantô aliquando excessu, ut Iovis Ammonii oraculô a ritu hoc desistere, et Lacedaemoniorum frugalitatem imitari fuerint moniti. Propterea quemadmodum Lacones plenilunium expeditionibus suis pro infausto habuerunt, similiter Athenienses ante diem 7. mensis quiescere, neque antenovilunium belli Duces eligere, consultum duxêre. In acie, dextrum semper cornu tuebatur Dux ipse, novitii milites, ὁιὁπλότεροι, incedebant εν τοῖς μέρεσι τοῖς ἀκινδύνοις, in partibus ubi minus periculi, unde horum militia modo ςτρατεία εν τοῖς μέρεσι, modo τερθρεία dicta est. Cum ad flumen perventum, sacrificiis demum oblatis, illud traiciebant, quod θύειν τὰ δια βατήρια vocavêre: quod idem a Romanis factitatum cum ad Petroniam, fluvium in Tiberim se exonerantem, accesserunt, tumque dicti sunt perenne auspicari. Proelium aggressuri, post caesam victimam inspectaque exta, milites quosdam facibus instructos, dictos πυρφόρους praemiserunt, qui in medio inter utramque aciem constituti, pugnae signum dedêre. Statius Theb. l. 4. v. 5.

Prima manu rutilam de vertice Larissaeo

Obtrudit Bellona facem.

Quo alludere quoque videtur Lycophron, cum ἐχθρᾶς πυρσὸν, et Pindarus, cûm ὕμνων πυρσὸν dicit. Defungebantur autem hôc munere tuto, et extra omnis periculi metum, Marti sacri: Unde Scholiast. in Euripid. Phoeniss. ἐσώζοντο, inquit, ὁι πυρφόροι, εἰ καὶ πάντες ἀπώλοντο: et totalis exercitus internecio Proverbiô, οὐδὲ ὁ πυρφόρος ἐσώθη, Ne faciser quidem incolumis evasit, indigitatur, etc. Et haec ante tubarum usum, quibus inventis, a Tyrrhenorum gente, ut quidam volunt, usuque earum ab Archida quodam, qui Heraclidis auxilio venerant, in Graeciam illato, τῶ πυρφόρων consuetudo cessavit: quo respexit sine dubio Aeschylus, cum ait:

Σάλπιγξ δ᾿ ἀϋτῇ πάντ᾿ ενεῖν᾿ ἐπέφλεγεν.

Tuba sonore cuncta ista incendit.

Tubarum locô conchas quoque sonantes, adhibitas fuisse, ex Theognide discas. Israelitae olim, his in bello ritibus usi leguntur. Primo Sacerdos classicum cecinit tubâ, Numeror. c. 10. v. 9. quod nominabant Terugnah, i. e. clangor, vociferatio: Erat autem citus coneisulque fragor ad accendendum militum animos apprime faciens. Dein e Sacerdotum collegio electus est, qui masculâ oratione animos faceret militibus eosque ad rem trenue

gerendam pathetice hortaretur, Deuteron. c. 20. v. ??? Dixêre hunc Unctum belli. Sic adversus hostem bonâ spe pleni, idque quini ac quini, procedebant. Exod. c. 13. v. 18. etc. Vide Iohannem Rosin. Antiqq. Rom. l. 10. c. 1. et Dempsteri ad illud Paralipomena, in initio libri. Fr. Rossaei Archaeologiam Atticam l. 6. Them. Godwyn. de Ritib. Hebraeor l. 6. c. 8. etc.